WEKSEL - Część II - zasady wystawiania.

 

Zasady wystawniania weksli, rodzje weksli oraz deklaracja wekslowa.

Na blogu, który stanowił pierwszą część z dwóch tego niełatwego zagadnienia jakim jest obrót wekslowy, wyjaśniliśmy podstawy, a mianowicie: co to takiego weksel, po co jest stosowany i co oznaczają nazewnictwa stosowane w obrocie wekslowym, vis: https://grupa-alert.pl/weksel---temat-nie-dla-wszystkich-oczywisty-czesc-i.html . W dzisiejszej II części bloga o wekslu przedstawimy co musi zawierać weksel by stał się pełnoprawnym papierem wartościowym, jakie mamy rodzaje weksli, na co należy uważać przy jego wytwarzaniu, co to jest deklaracja wekslowa i wreszcie przedstawimy weksel jako dokument będący podstawą windykacji.

Zacznijmy od tego, że sporządzenie weksla nie wymaga udziału notariusza – niepotrzebny jest nawet żaden blankiet z urzędu skarbowego, choć oczywiście, aby prawidłowo sporządzić weksel własny, trasowany czy in blanco, wzór może okazać się bardzo przydatny, a takich darmowych w Internecie na stronach chociażby kancelarii prawnych jest naprawdę wiele, o to jeden z lików: http://www.remitent.pl/darmowe-wzory-weksli .

Elementy weksla [1]

Zasady wystawiania weksli są uregulowane przepisami, zawartymi w Prawie wekslowym (Ustawa z dnia 28.04.1936 r. Dz. U. 1936 Nr 37 poz.282). Zgodnie z nim, musi on zostać stworzony w formie pisemnej i bez względnie być podpisany odręcznie. Aby można go było uznać za pełnoprawny dokument, weksel musi zawierać:

1.      nazwę “weksel” w tekście, w języku w którym został on wystawiony,

2.      polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej (sumy wekslowej),

3.      nazwisko osoby zobowiązanej do zapłacenia,

4.      oznaczenia miejsca i terminu płatności,

5.      nazwisko osoby, na rzecz lub polecenie której zapłata ma zostać dokonana,

6.      oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla,

7.      odręczny, czytelny podpis wystawcy weksla.

Te wszystkie wymienione elementy powinien zawierać zarówno tzw. „weksel własny” (o czym za chwilę poniżej) oraz „weksel trasowany”, natomiast tzw. „weksel in blanco”, który wystawiany jest celowo z niepełnymi danymi (do ewentualnego wypełnienia w późniejszym czasie i/lub w określonych okolicznościach opisanych np. w tzw. „deklaracji wekslowej”) zawiera tylko przeważnie odręczny, czytelny podpis wystawcy weksla (imię i nazwisko), a dodatkowo może też zawierać odręczny, czytelny podpis poręczyciela (który powinien być również złożony na pierwszej jego stronie - aversie). Wśród dokumentów wekslowych można wyróżnić dwa podstawowe podziały - pierwszy ze względy na osobę dłużnika, drugi natomiast - wierzyciela. I tak, w zależności od tego, kto będzie zobowiązany do uregulowania należności, wyróżnić można weksle własne (sola) oraz trasowane (ciągnione). W pierwszym przypadku osobą właściwą do spłacenia zadłużenia będzie sam wystawca konkretnego weksla. W drugim natomiast głównym dłużnikiem jest osoba wskazana na dokumencie, która go przyjęła – trasat (dłużnik). Dopiero w momencie, gdy trasat okazałby się niewypłacalny, dług przejmuje wystawca weksla – jest on zatem w tej sytuacji dłużnikiem ubocznym.

Weksel in blanco, a deklaracja wekslowa.

Weksel in blanco staje się tak naprawdę papierem wartościowym dopiero po jego wypełnieniu, aby weksel in blanco miał moc prawną przed jego uzupełnieniem, konieczne jest sporządzenie dodatkowego dokumentu, zwanego zwykle deklaracją wekslową lub porozumieniem wekslowym. Deklaracja wekslowa powinna być nieodłącznym elementem weksla in blanco. W praktyce weksel in blanco ogranicza się jedynie do podpisu wystawcy, dlatego taki rodzaj dokumentu rodzi potrzebę dodatkowego zawarcia porozumienia stron upoważniającego odbiorcę weksla do jego wypełnienia w razie ziszczenia się ustalonych w deklaracji przez strony okoliczności. Deklaracja wekslowa chroni przede wszystkim prawa dłużnika, powinna wskazywać warunki, od których spełnienia zależy prawo jego wypełnienia, określać maksymalną kwotę, na którą weksel może być wystawiony, a także wskazywać rodzaj terminu płatności, jakim weksel może być opatrzony, czyli tak naprawdę zawierać wszystkie te elementy, które zawierają weksel własny i ciągniony. Należy zaznaczyć, iż o ile deklaracja wekslowa nie może istnieć bez weksla, to sam weksel pozostaje ważny bez deklaracji.

Weksel jako skuteczna i najszybsza forma windykacji.

Bez względu na to, czy mamy do czynienia z wekslem własnym, trasowanym, czy in blanco, przy dochodzeniu należności z weksla, podobnie jak w każdym innym przypadku wszczynania procesu windykacjnego należy wysłać dłużnikowi wezwanie do zapłaty oraz załączyć do niego weksel jako tzw. "dowód długu". Tak samo jak w przypadku innych wierzytelności, przy windykacji z weksla rownież należy wykorzystać najpierw wszystkie możliwości, jakie stosuje się przy windykacji tzw. „miekkiej” – polubownej, czyli: wezwanie do zapłaty oraz pośredni lub bezpośredni kontakt z dłużnikiem. Ale jeśli mimo wykorzystania wszystkich dostępnych opcji dłużnik nie zapłaci - wierzyciel powinien zwrócić się do sądu. I tu jest już inne procedowanie niż w pozostałych przypadkach, ponieważ przy windykacji długu z weksla można uniknąć wysokich kosztów sądowych (opłata w trybie nakazowym to zaledwie 1/4 z 5%) i zarazem zaoszczędzić sporo czasu. Jeśli sąd uzna, że weksel nie wzbudza wątpliwości, wyda nakaz zapłaty, a ten staje się wykonalny już po 14 dniach od upływu terminu przewidzianego na zapłatę (tzw. rygor natychmiastowej wykonalności). Należy tu zaznaczyć, iż obrona dłużnika wekslowego jest bardzo trudna, a jego argumenty bardzo rzadko znajdują aprobatę sądu. Nakaz zapłaty jest podstawą do natychmiastowego zabezpieczenia roszczenia.

Oczywiście czym innym jest przedawnienie roszczenia ze stosunku podstawowego (czyli np. z umowy kredytu), a czym innym przedawnienie wekslowe. Termin przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, rozpoczyna bieg od dnia, w którym świadczenie ze stosunku podstawowego stało się wymagalne. Początek biegu terminu przedawnienia roszczenia z weksla własnego skierowanego przeciwko wystawcy weksla własnego, zgodnie z Prawem wekslowym, liczy się od dnia płatności weksla. Tę samą zasadę stosuje się do weksli in blanco. Przedawnienie praw z weksla in blanco nie rozpoczyna biegu do czasu jego wypełnienia. Przedawnienie roszczenia z weksla wręczonego bez wypełnienia daty płatności i bez zastrzeżeń, co do tej daty, rozpoczyna się z dniem płatności wpisanym na wekslu przez wierzyciela wekslowego. Treścią upoważnienia zawartego w deklaracji wekslowej towarzyszącej wystawieniu weksla in blanco, wręczanego dla zabezpieczenia określonego roszczenia, jest objęte uzupełnienie weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu. Odnosi się to również do przypadków użycia w deklaracji wekslowej zwrotu przewidującego możliwość wypełnienia weksla w każdym czasie oraz opatrzenia go datą płatności według uznania wierzyciela.

Roszczenia wekslowe przeciw akceptantowi ulegają przedawnieniu z upływem lat trzech, licząc od dnia płatności weksla. Co do zasady przedawnienie wekslowe jest całkowicie czym innym niż przedawnienie wierzytelności ze stosunku podstawowego. Przedawnienia te biegną niezależnie od siebie. Terminy przedawnienia pierwszego z nich określają przepisy prawa wekslowego, natomiast drugiego przepisy kodeksu cywilnego. Termin przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, zgodnie z regułą art. 120 kodeksu cywilnego, rozpoczyna bieg od dnia, w którym świadczenie ze stosunku podstawowego stało się wymagalne. Początek biegu terminu przedawnienia roszczenia z weksla własnego skierowanego przeciwko wystawcy weksla własnego liczy się natomiast od dnia płatności weksla. Przedawnienie roszczeń w przypadku zabezpieczenia ich wekslem jest niejako dwustopniowe.

___________________________________________

[1] Przy pisaniu niniejszego bloga korzystałem m.in. z artykułu autorstwa Beaty Kostrzyckiej zatytuowanego  „Weksel – co to takiego?” zamieszczonego w Poradniku przedsiębiorcy opublikowanego w kwietniu 2019 roku.