Często zadawane pytania

Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Bo, o ile na przykład wynagrodzenie za godzinę prowadzenia profesjonalnej obserwacji waha się od 200 zł do 400 zł netto, to zakres czynności, prognozowany czas na uzyskanie oczekiwanego celu przez klienta agencji detektywistycznej w konkretnej sprawie może być bardzo zróżnicowany od innych, nawet podobnych przypadków i cena za usługę detektywistyczną zależna będzie od tego jak wielopłaszczyznowy i skomplikowany będzie obszar w jakim będą realizować działania detektywi, obiekt oraz przedmiot umowy-zlecenia. Dlatego zawsze rekomendujemy kontakt z Koordynatorem Operacyjnym Agencji Detektywistycznej ALERT pod nr tel. +48 690 343 345, który po wstępnej ocenie zakresu działań, złożoności sprawy i czasu potrzebnego na realizację zlecenia poda koszty niezbędne na jego realizację.

Od stycznia 2014 r. razem z reformą tzw. uwalniania zawodów, profesjonalizm detektywów nie jest już tak szczegółowo sprawdzany jak było to w latach wcześniejszych. W wyniku deregulacji ustawy o usługach detektywistycznych państwowy egzamin na licencje został zniesiony, a samo szkolenie niestety nie gwarantuje odpowiedniej wiedzy detektywów, którzy pojawili się na rynku jak przysłowiowe grzyby po deszczu. Czym zatem się kierować przy wyborze prywatnego detektywa? Na pewno agencja, biuro detektywistyczne których kadry tworzą byli funkcjonariusze służb specjalnych czy też Policji to gwarancja kompetencji, a co za tym idzie i skuteczności w osiąganiu często niełatwych celów. Oprócz kompetencji posiadają oni doświadczenie praktyczne, którego nie zdobędzie się na żadnym komercyjnym szkoleniu cywilnym, dlatego profesjonalizm ich jest nie do przecenienia.

Prywatny detektyw powinien posiadać licencję. To swoista legitymacja ze zdjęciem, której wzór został określony w rozporządzeniu Ministra SWiA z dnia 9 sierpnia 2004 r (Dz. U. Nr 181, poz. 1879), jest wydawana na czas nieokreślony przez właściwego Komendanta Wojewódzkiego Policji. Dodatkowo detektyw powinien posiadać ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone podczas wykonywania czynności detektywa. Stosownie do zapisów ustawy o usługach detektywistycznych - prywatny detektyw podczas wykonywania czynności obowiązany jest posiadać przy sobie licencję oraz okazywać ją na żądanie osoby, której czynności dotyczą, w taki sposób, aby zainteresowany miał możliwość odczytać i zanotować imię i nazwisko detektywa oraz nazwę organu, który wydał licencję.

Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie usług detektywistycznych jest obowiązany zachować formę pisemną umów ze swoimi zleceniodawcami. Nie ma żadnych przeciwwskazań, iż umowa może być zawarta przez Internet drogą elektroniczną. Umowa powinna zawierać w szczególności: miejsce i datę jej zawarcia; oznaczenie - nr umowy wg. rejestru wewnętrznego zawieranych umów, prawidłowe i zgodne z rzeczywistością oznaczenie stron umowy; jasny opis przedmiotu umowy, oznaczenie czasu/daty rozpoczęcia czynności, oznaczenie czasu/daty planowanego zakończenia czynności, wskazania terminu przekazania zleceniodawcy sprawozdania końcowego z wykonanych czynności, wskazanie ustalonego wynagrodzenia z określeniem czasu i formy jego przekazania, wskazanie formy i metody przekazywania informacji (w tym korespondencji) pomiędzy zleceniodawcą a zleceniobiorcą, warunki rozwiązania umowy, klauzule poufności, klauzulę RODO – zgodę na przetwarzanie danych osobowych zleceniodawcy ze wskazaniem danych administratora zleceniobiorcy oraz inne istotne dla stron uzgodnione wzajemnie warunki umowy.

Detektyw może wykonywać czynności polegające na uzyskiwaniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach, realizowanych na podstawie umowy zawartej ze zleceniodawcą. Jest uprawniony do przetwarzania danych zebranych w toku wykonywanych czynności bez zgody osób, których dane te dotyczą, ale wyłącznie w zakresie i czasie prowadzonej i zarejestrowanej sprawy. Ma obowiązek weryfikacji danych zleceniodawcy przy przyjmowaniu zlecenia. Detektyw w trakcie prowadzonych czynności może uzyskiwać informacje od osób fizycznych, przedsiębiorców, instytucji, a także organów administracji rządowej lub samorządowej. Może rejestrować obraz i/lub dźwięk w miejscach publicznych w zakresie prowadzonych spraw z zastrzeżeniem stosowanych i dopuszczalnych metod i środków, czasu ich stosowania i intensywności, nie dopuszczając jednocześnie do naruszenia prawa do prywatności osób monitorowanych.

Wykonując usługę detektyw nie może stosować środków technicznych oraz metod i czynności operacyjno – rozpoznawczych, zastrzeżonych dla upoważnionych organów, służb i Policji. Przy realizacji zlecenia jest zobowiązany odmówić wykonywania czynności niezgodnej z prawem lub nieetycznej. Detektyw nie powinien przyjąć do realizacji sprawy, z analizy której wynika już na wstępie, iż jest ona niemożliwa do wykonania lub nie mieści się ona w kompetencjach, umiejętnościach detektywa lub nie posiada on środków technicznych, osobowych i/lub specjalistycznej wiedzy gwarantującej wykonanie usługi z najwyższą starannością. Zleceniodawcą biura detektywistycznego nie może być organ prowadzący lub nadzorujący postępowanie.

Każde zlecenie, które przyjmuje detektyw, bez względu na jego końcowy rezultat powinno wieńczyć sprawozdanie końcowe z wykonanych czynności detektywistycznych. Biuro lub agencja detektywistyczna ma obowiązek narzucony ustawą o usługach detektywistycznych w art. 23b - sporządzenie końcowego pisemnego sprawozdania i przekazanie go zleceniodawcy. Dokument taki powinien zawierać w szczególności: datę zawarcia umowy, opis przedmiotu umowy, określenie zakresu i przebiegu przeprowadzonych czynności, opis stanu faktycznego oraz datę zakończenia czynności w sprawie. Sprawozdanie końcowe powinno być przekazane zleceniodawcy wraz z materiałami dokumentującymi opis stanu faktycznego zawarty w sprawozdaniu. 

Ustawa o usługach detektywistycznych przedstawia bardzo ogólnie rodzaje spraw jakie może prowadzić detektyw, w szczególności są to: konotacje bezpośrednie lub pośrednie, rodzinne, partnerskie, majątkowe, dotyczące postępowań cywilnych i karnych, oszustw, włamań, kradzieży, podpaleń, poszukiwania mienia i osób zaginionych, ukrywających się lub porwanych, stalkingu, pomówień lub fałszywych oskarżeń, ustalania alibi lub świadków niezbędnych w postępowaniach policyjnych, prokuratorskich, sądowych. Spraw rozwodowych, dowodów zdrady, ustaleń sytuacji rodzinnych, opieki nad dziećmi, kuratelą nad osobami ubezwłasnowolnionymi, spraw związanych ze znęcaniem się nad ludźmi lub zwierzętami, sutenerstwem. Eksmisji uciążliwego lokatora lub najemcy. Weryfikacji podejrzeń o stosowanie podsłuchów lub GPS-ów. W sprawach wynikających ze stosunków gospodarczych dotyczących: wykonania zobowiązań majątkowych, zdolności płatniczych lub wiarygodności w tych stosunkach, bezprawnego wykorzystywania nazw handlowych lub znaków towarowych, nieuczciwej konkurencji lub ujawnienia wiadomości stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa lub tajemnicę handlową. Windykacji przedsądowej, sądowej, negocjacji handlowych i polubownych. Sprawdzania wiarygodności informacji dotyczących szkód zgłaszanych zakładom ubezpieczeniowym. Przeciwdziałania missellingowi, weryfikacji kontrahentów, kadry kierowniczej, pracowników oraz kandydatów do pracy. Zbierania informacji w sprawach, w których toczy się postępowanie karne, postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe albo inne oraz wielu innych nie wymienionych w ustawie o usługach detektywistycznych spraw, gdyż katalog ten nie jest zamknięty. .

Z przedsiębiorcą prowadzącym usługi detektywistyczne można rozliczać się jak z każdym innym przedsiębiorcą świadczącym usługi czyli gotówką, przelewem, kartą płatniczą itp. Za każde pobrane wynagrodzenie biuro detektywistyczne obowiązane jest wystawić rachunek (jeżeli detektyw nie jest podatnikiem VAT) i /lub fakturę VAT, jeżeli jest tzw. VAT-owcem. Jeżeli chodzi o VAT, to dla realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego niezbędne jest istnienie związku między dokonywanymi zakupami usługi, a prowadzoną działalnością. Przy czym związek dokonywanych zakupów z działalnością podatnika może mieć charakter zarówno pośredni jak i bezpośredni. Zatem można przyjąć, że jeżeli będą spełnione przesłanki zapisów ustawy o VAT to przedsiębiorcy, który wynajmuje detektywów przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z otrzymanej faktury za usługi detektywistyczne.

Oczywiście detektyw może być świadkiem, a nawet jest zobligowany do tego przez przepisy prawa, zresztą tak samo jak każdy inny obywatel jeżeli posiada on wiedzę o sprawie będącej przedmiotem postępowania przygotowawczego lub sądowego.

Tak, detektyw jest obowiązany zachować w tajemnicy źródła informacji oraz okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość w trakcie wykonywania czynności, obowiązek zachowania tajemnicy ciąży na detektywie także po zaprzestaniu wykonywania zlecenia. Detektyw może zostać zwolniony z zachowania tajemnicy na zasadach określonych w kodeksie postępowania karnego, czyli tylko wyłącznie w postępowaniu karnym prowadzonym przez organ procesowy. Zwolnić detektywa z tajemnicy może zatem wyłącznie prokurator lub sąd. W procesie cywilnym detektyw nie musi ujawniać tajemnicy zawodowej, o ile uzna iż fakt ten może zaszkodzić zleceniodawcy, jemu samemu lub innym osobom, których wiedza ta dotyczy.

Biały wywiad to przeprowadzone rozpoznanie, dokonane sprawdzenia w ogólnodostępnych źródłach danych, często określane jako OSINT (ang.: open source intelligence). Cechą charakterystyczną białego wywiadu, jest wykorzystanie wyłącznie jawnych i etycznych metod pozyskania informacji, stąd nie może on być utożsamiany z nielegalnym szpiegostwem gospodarczym. Źródłem informacji są przeważnie krajowe i zagraniczne media (telewizja, radio, prasa), serwisy informacyjne, ogólnodostępne bazy danych, platformy handlowe, serwisy internetowe, portale społecznościowe, blogi i fora dyskusyjne, mapy elektroniczne i papierowe, biuletyny gospodarcze. Mogą to być także metadane, pozwalające na zidentyfikowanie obiektu cyfrowego (np. zdjęcia, filmu).

Obserwacja tzw. japońska to nic innego jak obserwacja jawna. Polega ona na wręcz demonstracyjnym manifestowaniu swojej obecności przez obserwatorów. Zadaniem takiej obserwacji jest przede wszystkim wywarcie na osobie obserwowanej (często zwanej też figurantem) presji psychologicznej w wyniku której wobec stresu spowodowanego taką sytuacją obserwowany może popełniać błędy, które z kolei mogą być istotne z punktu założonego celu obserwacji. Obserwacja japońska jest środkiem wywierania wpływu na człowieka.

Tak, ale prowadzonymi przez detektywa czynnościami nie może on stwarzać takiej sytuacji, która rzutuje negatywnie na bieg postępowania – dochodzenia lub śledztwa niwecząc je, bądź też czyniąc je trudniejszym, żmudniejszym, wymagającym od organów ścigania przedsięwzięcia szeregu dodatkowych czynności dla wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności popełnionego przestępstwa. Ponadto jeśli z treści zawartej umowy ze zleceniodawcą wynika, że może się ona wiązać ze sprawą, w której prowadzone jest postępowanie (przez sąd, prokuraturę, policję lub inne służby) prywatny detektyw ma ustawowy obowiązek powiadomić taki organ na piśmie o zawarciu takiej umowy (bez szczegółów zapisów jej treści i uzgodnionych warunków), niezwłocznie po przyjęciu zlecenia. Zaniedbanie tego obowiązku przez podmiot wykonujący usługi detektywistyczne zagrożone jest odpowiedzialnością karną. 

Policja na podstawie przepisów regulujących jej obowiązki, prawa i zadania współpracuje z podmiotami które posiadają wiedzę i/lub dowody w sprawie, która jest przedmiotem prowadzonego przez nią postępowania. Współpraca ta w szczególności dotyczy innych służb państwowych, przedsiębiorstw i organizacji, które na podstawie stosownych ustaw i przepisów pokrewnych współpracują z Policją. Nie ma wśród nich przedsiębiorców wykonujących usługi detektywistyczne. Nie mniej Policja może współpracować z prywatnym detektywem w ramach prowadzonego śledztwa lub dochodzenia, w których może skorzystać z pomocy prywatnego detektywa, zwłaszcza jeśli ten posiada wiedzę w zakresie prowadzonego postępowania lub dysponuje zasobami, których nie posiadają organy ścigania. Wiele zależy jednak od konkretnego przypadku, prowadzonej sprawy, a nawet lokalizacji, bowiem w niektórych jednostkach Policji nastawienie do współpracy z prywatnym detektywem jest przyjmowane bardzo przychylnie, a w innych z kolei z dużą rezerwą lub wręcz niechęcią. Inicjatywa i powodzenie ewentualnego współdziałania z prywatnym detektywem zawsze zależy od nastawienia, woli i decyzji organów ścigania.    

Detektyw, a ściśle mówiąc przedsiębiorca wykonujący usługi detektywistyczne może prowadzić działalność gospodarczą w sposób nieskrępowany i swobodny z zastrzeżeniem realizacji wykonywanych czynności prawnie nie zabronionych i etycznie nie budzących wątpliwości. Pewien obszar spraw, szczególnie tych, w których detektywowi przychodzi prowadzić działania w środowiskach powszechnie uznawanych za patologiczne i/lub przestępcze, wymaga użycia środków, które w pewnych aspektach są jedynymi skutecznymi do uzyskania żądanych informacji i są to często środki finansowe lub gratyfikacje rzeczowe. Jeśli przekazywane prywatnemu detektywowi informacje i materiały nie stanowią naruszenia powszechnie obowiązujących przepisów prawnych i etyki zawodowej, a źródła ich pozyskania nie są nielegalne, to nic nie stoi na przeszkodzie aby wynagrodzić osobę udzielającą pomocy prywatnemu detektywowi.  

Tak, bardzo często biura detektywistyczne zwłaszcza z różnych obszarów regionalnych i geograficznych współpracują ze sobą. Zdarza się tak szczególnie wtedy, kiedy biuro lub agencja detektywistyczna, która przyjęła zlecenie nie posiada wystarczających środków technicznych i/lub osobowych do skutecznej realizacji planowanych działań w celu osiągnięcia celu zlecenia. Bywa też, iż złożoność i wielowątkowość sprawy wymaga udziału w niej specjalistów z różnych dziedzin, których kwalifikacje i kompetencje posiadają detektywi z innych biur detektywistycznych. Licencjonowani prywatni detektywi zrzeszają się w renomowanych stowarzyszeniach zawodowych, których głównym celem jest właśnie wzajemna współpraca i kooperacja. Współdziałanie biur i agencji detektywistycznych na terenie kraju skutecznie realizuje Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów (PSLD), natomiast w wymiarze światowym, międzykontynentalnym współpraca międzynarodowa koordynowana jest przez World Association of Detectives (WAD). Agencja Detektywistyczna ALERT jest wieloletnim członkiem obu ww. organizacji i korzysta aktywnie z ich zasobów i możliwości. 

Niestety prywatni detektywi choć skupiają się w stowarzyszeniach o zasięgach regionalnych, krajowych a nawet w wymiarze światowym, to z formalnego punktu widzenia nie wpisują się w definicję (choć tej legalnej wciąż brak w polskich, a nawet unijnych unormowaniach prawnych) w zawód zaufania publicznego, ponieważ nie utworzono samorządu zawodowego detektywów w drodze ustawy. I choć zgodnie z doktryną zawodami zaufania publicznego są wyłącznie profesje uregulowane w powyższy sposób, zaufanie publiczne samo w sobie stanowi czynnik niezbędny dla wykonywania wielu innych zawodów, choćby biegłego sądowego (który również formalnie nie jest zawodem zaufania publicznego) czy właśnie prywatnego detektywa. Najbardziej czytelną charakterystykę „zawodu zaufania publicznego” zaprezentował Trybunał Konstytucyjny Rzeczypospolitej Polskiej w uzasadnieniu wyroku z dnia 2 lipca 2007 r., gdzie zdefiniowano „zawód zaufania publicznego” jako zawód polegający na obsłudze osobistych potrzeb ludzkich, wiążący się z przyjmowaniem informacji dotyczących życia osobistego i zorganizowany w sposób uzasadniający przekonanie społeczne o właściwym dla interesów jednostki wykorzystaniu tych informacji przez świadczących usługi - w tym rozumieniu interpretacyjnym zawód prywatnego detektywa jest bez wątpienia zawodem zaufania publicznego.

Profesjonalna obserwacja to zaplanowany zespół określonych niejawnych działań i technik pozwalający na uzyskanie informacji – dowodów, w postaci zdjęć, nagrań video, audio, które są niezbędne dla osiągnięcia celów realizowanego zlecenia. Profesjonalną obserwację realizują zespoły składające się z osób o specjalnych predyspozycjach, przeszkolonych i wywodzących się z operacyjnych komórek obserwacyjnych służb. W Policji lub służbach specjalnych profesjonalną obserwację wykonują wyodrębnione komórki specjalistyczne – wydziały wyposażone w odpowiedni sprzęt techniczny i składające się z przeszkolonych funkcjonariuszy – obserwatorów, którzy wykonują tylko i wyłącznie zadania inwigilacji. Zanim zostaną oni wcieleni do tych wydziałów przechodzą kilkumiesięczne specjalistyczne szkolenia, a faktycznymi fachowcami w tej dziedzinie stają się dopiero po wielu latach praktyki. Takimi właśnie zespołami dysponuje Agencja Detektywistyczna ALERT.

Figurant sprawy to funkcjonujące w żargonie służb określenie osoby poddanej inwigilacji, obserwacji lub po prostu objętej zainteresowaniem operacyjnym danej jednostki. Funkcjonowało w przeszłości i nadal jest też używane określenie główny figurant, dotyczące osoby najważniejszej w prowadzonej sprawie operacyjnej (na której dane najczęściej sprawa była rejestrowana). Dla konspiracji i bezpiecznej komunikacji figurantom często nadaje się pseudonimy, w celu uniemożliwienia ich dekonspiracji i sprawnej wymianie komunikacji po między wewnętrznymi komórkami operacyjnymi i dochodzeniowymi. Detektywi szybko przejęli tą nomenklaturę, stało się to po części głównie dlatego, iż wielu prywatnych detektywów wywodzi się ze służb specjalnych i Policji.