Samobójstwa osób starszych!

 

Biuro Detektywistyczne ALERT zaniepokojone wzrostem samobójstw wśród osób starszych.

Może ktoś powie, iż nie jest to „dobry temat” na początek roku, ale nie ma nigdy dobrego czasu na mówienie o takim właśnie problemie. A może przeciwnie! Właśnie każdy czas jest dobry by o tym alarmować. To nie pierwszy blog, w którym piszemy o samobójstwach, zwracaliśmy już uwagę na tą specyficzną kwestie w maju poprzedniego roku (vis:https://grupa-alert.pl/s-a-m-o-b-o-j-s-t-w-o-problem-nie-do-rozwiazania-.html), gdzie informowaliśmy o dramacie jakim jest samobójstwo w ujęciu ogólnym, skupiając się na „kryteriach” przyczyn i identyfikacji stresorów, które mogą prowadzić do tego tragicznego kroku bez uwzględniania statystyk wiekowych. A te rosną niepokojąco właśnie wśród osób starszych. Wszystkich nas (co zrozumiałe) poruszają mocno doniesienia o wzroście prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży, przy okazji niestety lekceważąc niejako fakt, a może raczej nie zauważając, że od dekady w Polsce mamy do czynienia z gwałtownym wzrostem samobójstw wśród seniorów.

Samotność i brak poczucia sensu na starość przyczyną wzrostu zachorowań na depresję. [1]

Dzisiejsze społeczeństwo przeważnie nie żyje już w domach wielorodzinnych jak poprzednie pokolenia, istnieje model tzw. „nuklearny” wg. którego rodzina jest najczęściej rozproszona po całym kraju, a często i zagranicy. Najbliżsi widzą się od święta, tracąc ze sobą kontakt i więzy, na własne życzenie lub z konieczności życiowej i tak zaczynają znikać wspólne przestrzenie. Nagle orientujemy się, że poza genami niewiele nas łączy. Brat czy siostra powoli stają się „obcymi ludźmi” ☹. A my jako jeszcze całkiem młodzi i zdrowi wypychamy starość z naszego świata, który pędzi bez oglądania się za siebie i w którym nie ma czasu już na wizytę u babci czy dziadka, którzy często pozostają sami w czterech ścianach. Pewnym „papierkiem lakmusowym” tych zachowań był niedawny tzw. „lockdown” w pandemii COVID-u, gdzie osobom starszym „zafundowano” dodatkową izolację i wyalienowanie. Jak alarmują psycholodzy seniorzy są niestety najbardziej niewysłuchaną grupą w naszym społeczeństwie. Przeważnie klasyfikowani są jednoznacznie dedykując im „specjalne zestawy zadań”: starsza osoba powinna chodzić do kościoła, robić na drutach i opiekować się wnukami i w ten właśnie sposób odbiera się im podmiotowość. Zapominamy, że człowiek potrzebuje wspólnoty dla zdrowia psychicznego i bardzo często nie zdajemy sobie sprawy, że nie utrzymując relacji z innymi ludźmi serwujemy sami sobie nieludzkie warunki do życia - stąd wzmożone wśród ludzi poczucie samotności. Niestety myśląc i zachowując się w ten sposób tworzymy system, który na starość wykluczy również nas!

„Beze mnie będzie wam lepiej" – to ALERT o pomoc!

Są dwa przeważnie momenty, kiedy seniorzy tracą poczucie sensu w życiu, to przejście na emeryturę i odejście partnera. Dzieci dorastają i zakładają swoje rodziny i wtedy po raz pierwszy „traci się” realnie kontakt z bliskimi. Pozostaje obok tylko jedna osoba, która w końcu niestety kiedyś umiera. Wszystko więc, co było ważne i drogie znika ☹. Dzięki rozwojowi medycyny żyjemy coraz dłużej, nie wydłużamy jednak młodości, ale starość. Jeśli wystąpi jakaś choroba, to wszystkie zasoby człowiek koncentruje na ciele. Jeśli jednak zdrowie dopisuje, to pozostają przedłużające się godziny, tygodnie, lata. Nie można już się zakochiwać, prowadzić życia erotycznego, odkrywać nowych pasji, jeździć na rowerze czy chodzić do kina. I to właśnie samotność i brak poczucia sensu na starość przyczynia się do wzrostu zachorowań na depresję i w konsekwencji wzrostu liczby samobójstw wśród seniorów. Taka osoba popada w głęboki kryzys psychiczny i zaczyna być przekonana, że jest piątym kołem u wozu dla wszystkich wokół. Młody człowiek zawsze ma przed sobą perspektywę. Dla seniora nie jest już to takie oczywiste. Długie godziny spędza w samotności i ma czas na przemyślenia i utwierdzanie się w przekonaniu, że nie ma już żadnej nadziei. Żyje przeświadczeniem, że ludziom dookoła: rodzinie czy przyjaciołom (a w przypadku osób pracującym także współpracownikom) będzie lepiej, jeśli taka niepotrzebna nikomu persona po prostu zniknie.

Agencja Detektywistyczna ALERT uczula na co zwrócić uwagę u ludzi starszych.

Osoby planujące samobójstwo, zwłaszcza te w podeszłym wieku próbują dokończyć wiele spraw. Jakie zatem mogą być sygnały świadczące o tym, że ktoś znalazł się w kryzysie? Będą one różne w zależności od wieku, ale można wymienić kilka elementów charakterystycznych dla wszystkich: oddają długi, ustalają pochówek, rozdają rzeczy. Często, zwłaszcza osoby chore mają niechlujny wygląd, zaniedbują higienę osobistą. Osobowości ekstrawertyczne, nagle stają się ludźmi skrajnego wycofania. U osób z tendencjami samobójczymi uwidacznia się większa emocjonalność, nie zawsze będzie to smutek, czasem wręcz przeciwnie -  wybuchy złości. Ważna jest też sfera werbalna, osoba w kryzysie nie powie „mam myśli samobójcze". Raczej usłyszymy od niej: „beze mnie byłoby wam lepiej", „jestem tylko obciążeniem", „może następne święta spędzicie beze mnie", „nie wiem, po co żyję, skoro wszystkim robię tylko problem", „do niczego się nie nadaję", „jestem bardzo zmęczona".

Wielokrotnie analizując to ważne zagadnienie spotykaliśmy się ze stwierdzeniem, że „samobójcy to egoiści". Jest to wyjątkowo krzywdzące określenie, gdyż jest całkowicie na odwrót. Ponieważ w psychice osoby w kryzysie dochodzi m.in. do zawężenia relacji międzyludzkich. Osoby w takim stanie zrywają wtedy kontakty z bliskimi, gdyż nie chcą być dla nikogo obciążeniem. W suicydologii uznaje się, że człowiek nie popełnia samobójstwa, bo chce umrzeć, ale dlatego, że nie potrafi żyć.

Zatem jeśli dostrzegliśmy już, że ktoś znajduje się w kryzysie, to powinniśmy tej osobie pomóc zgodnie z zasadą: zauważyć, zapytać, zaakceptować i przede wszystkim zadziałać. Istotne jest, aby z troską spojrzeć na drugiego człowieka i go takim przyjąć, a nie radzić: „inni mają gorzej". Kiedy ktoś komuś chcę się zwierzyć, to nie po to, aby usłyszeć slogany i porównania do innych. Należy dać radę, znaleźć rozwiązanie, zrobić coś konkretnego. Bierne pomaganie to po prostu bycie z samotną osobą, słuchanie jej bez osądzania, zadawanie pytań otwartych i dawanie czasu na wspólne pomilczenie.

I nie zakończę tego bloga oryginalnie, ale sentencją z wiersza ks. Jana Twardowskiego, bardzo znaną i pomimo, iż może często nadużywaną - zawsze aktualną niestety ...

„ Śpieszmy się kochać ludzi tak szybko odchodzą …”

 

______________________________________________

 

Wojciech Szczurek
Detektyw Koordynator Operacyjny Grupy ALERT