Często zadawane pytania

Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Bo, o ile na przykład wynagrodzenie za godzinę prowadzenia profesjonalnej obserwacji waha się od 200 zł do 400 zł netto, to zakres czynności, prognozowany czas na uzyskanie oczekiwanego celu przez klienta agencji detektywistycznej w konkretnej sprawie może być bardzo zróżnicowany od innych, nawet podobnych przypadków i cena za usługę detektywistyczną zależna będzie od tego jak wielopłaszczyznowy i skomplikowany będzie obszar w jakim będą realizować działania detektywi, obiekt oraz przedmiot umowy-zlecenia. Dlatego zawsze rekomendujemy kontakt z Koordynatorem Operacyjnym Grupy Detektywistycznej ALERT pod nr tel. +48 690 343 345, który po wstępnej ocenie zakresu działań, złożoności sprawy i czasu potrzebnego na realizację zlecenia poda koszty niezbędne na jego realizację.

Od stycznia 2014 r. razem z reformą tzw. uwalniania zawodów, profesjonalizm detektywów nie jest już sprawdzany. W wyniku deregulacji ustawy o usługach detektywistycznych państwowy egzamin na licencje został zniesiony, a samo szkolenie niestety nie gwarantuje odpowiedniej wiedzy detektywów, którzy pojawili się na rynku jak przysłowiowe grzyby po deszczu. Czym zatem się kierować przy wyborze prywatnego detektywa? Na pewno agencja, biuro detektywistyczne których kadry tworzą byli funkcjonariusze służb specjalnych czy też Policji to gwarancja kompetencji, a co za tym idzie i skuteczności w osiąganiu często niełatwych celów. Oprócz kompetencji posiadają oni doświadczenie praktyczne, którego nie zdobędzie się na żadnym komercyjnym szkoleniu cywilnym, dlatego profesjonalizm ich jest nie do przecenienia.

Detektyw powinien posiadać licencję. To swoista legitymacja ze zdjęciem, której wzór został określony w rozporządzeniu Ministra SWiA z dnia 9 sierpnia 2004 r (Dz. U. Nr 181, poz. 1879), jest wydawana na czas nieokreślony przez właściwego Komendanta Wojewódzkiego Policji. Dodatkowo detektyw powinien posiadać ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone podczas wykonywania czynności detektywa.

Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie usług detektywistycznych jest obowiązany zachować formę pisemną umów ze swoimi zleceniodawcami. Nie ma żadnych przeciwwskazań, iż umowa taka może być zawarta przez Internet drogą elektroniczną. Umowa taka powinna zawierać w szczególności: miejsce i datę jej zawarcia; oznaczenie - nr umowy wg. rejestru wewnętrznego zawieranych umów, prawidłowe i zgodne z rzeczywistością oznaczenie stron umowy; jasny opis przedmiotu umowy, oznaczenie czasu/daty rozpoczęcia czynności, oznaczenie czasu/daty planowanego zakończenia czynności, wskazania terminu przekazania zleceniodawcy sprawozdania końcowego z wykonanych czynności, wskazanie ustalonego wynagrodzenia z określeniem czasu i formy jego przekazania, wskazanie formy i metody przekazywania informacji (w tym korespondencji) pomiędzy zleceniodawcą a zleceniobiorcą, warunki rozwiązania umowy, klauzule poufności, klauzulę RODO – zgodę na przetwarzanie danych osobowych zleceniodawcy ze wskazaniem danych administratora zleceniobiorcy oraz inne istotne dla stron uzasadnione zapisy.

Detektyw może wykonywać czynności polegające na uzyskiwaniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach, realizowanych na podstawie umowy zawartej ze zleceniodawcą. Jest uprawniony do przetwarzania danych zebranych w toku wykonywanych czynności bez zgody osób, których dane te dotyczą, ale wyłącznie w zakresie i czasie prowadzonej i zarejestrowanej sprawy. Ma prawo do weryfikacji danych zleceniodawcy przy przyjmowaniu zlecenia. Detektyw w trakcie prowadzonych czynności może uzyskiwać informacje od osób fizycznych, przedsiębiorców, instytucji, a także organów administracji rządowej lub samorządowej. Może rejestrować obraz i/lub dźwięk w miejscach publicznych w zakresie prowadzonych spraw z zastrzeżeniem stosowanych i dopuszczalnych metod i środków, czasu ich stosowania i intensywności, nie dopuszczając jednocześnie do naruszenia prawa do prywatności osób monitorowanych.

Wykonując usługę detektyw nie może stosować środków technicznych oraz metod i czynności operacyjno – rozpoznawczych, zastrzeżonych dla upoważnionych organów, służb i Policji. Przy realizacji zlecenia jest zobowiązany odmówić wykonywania czynności niezgodnej z prawem lub nieetycznej. Detektyw nie powinien przyjąć do realizacji sprawy, z analizy której wynika już na wstępie, iż jest ona niemożliwa do wykonania lub nie mieści się ona w kompetencjach, umiejętnościach detektywa lub nie posiada on środków technicznych, osobowych i/lub specjalistycznej wiedzy gwarantującej wykonanie usługi z najwyższą starannością. Zleceniodawcą biura detektywistycznego nie może być organ prowadzący lub nadzorujący postępowanie.

Każde zlecenie, które przyjmuje detektyw, bez względu na jego końcowy rezultat powinno wieńczyć sprawozdanie końcowe z wykonanych czynności detektywistycznych. Biuro lub agencja detektywistyczna ma obowiązek narzucony ustawą o usługach detektywistycznych w art. 23b - sporządzenie końcowego pisemnego sprawozdania i przekazanie go zleceniodawcy. Dokument taki powinien zawierać w szczególności: datę zawarcia umowy, opis przedmiotu umowy, określenie zakresu i przebiegu przeprowadzonych czynności, opis stanu faktycznego oraz datę zakończenia czynności w sprawie.

Ustawa o usługach detektywistycznych przedstawia bardzo ogólnie rodzaje spraw jakie może prowadzić detektyw, w szczególności są to: konotacje bezpośrednie lub pośrednie, rodzinne, partnerskie, majątkowe, dotyczące postępowań cywilnych i karnych, oszustw, włamań, kradzieży, podpaleń, poszukiwania mienia i osób zaginionych, ukrywających się lub porwanych, stalkingu, pomówień lub fałszywych oskarżeń, ustalania alibi lub świadków niezbędnych w postępowaniach policyjnych, prokuratorskich, sądowych. Spraw rozwodowych, dowodów zdrady, ustaleń sytuacji rodzinnych, opieki nad dziećmi, kuratelą nad osobami ubezwłasnowolnionymi, spraw związanych ze znęcaniem się nad ludźmi lub zwierzętami, sutenerstwem. Eksmisji uciążliwego lokatora lub najemcy. Weryfikacji podejrzeń o stosowanie podsłuchów lub GPS-ów. W sprawach wynikających ze stosunków gospodarczych dotyczących: wykonania zobowiązań majątkowych, zdolności płatniczych lub wiarygodności w tych stosunkach, bezprawnego wykorzystywania nazw handlowych lub znaków towarowych, nieuczciwej konkurencji lub ujawnienia wiadomości stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa lub tajemnicę handlową. Windykacji przedsądowej, sądowej, negocjacji handlowych i polubownych. Sprawdzania wiarygodności informacji dotyczących szkód zgłaszanych zakładom ubezpieczeniowym. Przeciwdziałania missellingowi, weryfikacji kontrahentów, kadry kierowniczej, pracowników oraz kandydatów do pracy. Zbierania informacji w sprawach, w których toczy się postępowanie karne, postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe albo inne oraz wielu, wielu innych spraw, gdyż katalog w ustawie o usługach detektywistycznych nie jest zamknięty.

Z przedsiębiorcą prowadzącym usługi detektywistyczne można rozliczać się jak z każdym innym przedsiębiorcą świadczącym usługi czyli gotówką, przelewem, kartą płatniczą itp. Za każde pobrane wynagrodzenie biuro detektywistyczne obowiązane jest wystawić rachunek (jeżeli detektyw nie jest podatnikiem VAT) i /lub fakturę VAT, jeżeli jest tzw. VAT-owcem. Jeżeli chodzi o VAT, to dla realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego niezbędne jest istnienie związku między dokonywanymi zakupami usługi, a prowadzoną działalnością. Przy czym związek dokonywanych zakupów z działalnością podatnika może mieć charakter zarówno pośredni jak i bezpośredni. Zatem można przyjąć, że jeżeli będą spełnione przesłanki zapisów ustawy o VAT to przedsiębiorcy, który wynajmuje detektywów przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z otrzymanej faktury za usługi detektywistyczne.

Oczywiście detektyw może być świadkiem, a nawet jest zobligowany do tego przez przepisy prawa, zresztą tak samo jak każdy inny obywatel jeżeli posiada on wiedzę o sprawie będącej przedmiotem postępowania przygotowawczego lub sądowego.

Tak, detektyw jest obowiązany zachować w tajemnicy źródła informacji oraz okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość w trakcie wykonywania czynności, obowiązek zachowania tajemnicy ciąży na detektywie także po zaprzestaniu wykonywania zlecenia. Detektyw może zostać zwolniony z zachowania tajemnicy na zasadach określonych w kodeksie postępowania karnego, czyli tylko wyłącznie w postępowaniu karnym prowadzonym przez organ procesowy. Zwolnić detektywa z tajemnicy może zatem wyłącznie prokurator lub sąd. W procesie cywilnym detektyw nie musi ujawniać tajemnicy zawodowej, o ile uzna iż fakt ten może zaszkodzić zleceniodawcy, jemu samemu lub innym osobom, których wiedza ta dotyczy.

Biały wywiad to przeprowadzone rozpoznanie, dokonane sprawdzenia w ogólnodostępnych źródłach danych, często określane jako OSINT (ang.: open source intelligence). Cechą charakterystyczną białego wywiadu, jest wykorzystanie wyłącznie jawnych i etycznych metod pozyskania informacji, stąd nie może on być utożsamiany z nielegalnym szpiegostwem gospodarczym. Źródłem informacji są przeważnie krajowe i zagraniczne media (telewizja, radio, prasa), serwisy informacyjne, ogólnodostępne bazy danych, platformy handlowe, serwisy internetowe, portale społecznościowe, blogi i fora dyskusyjne, mapy elektroniczne i papierowe, biuletyny gospodarcze. Mogą to być także metadane, pozwalające na zidentyfikowanie obiektu cyfrowego (np. zdjęcia, filmu).

Obserwacja tzw. japońska to nic innego jak obserwacja jawna. Polega ona na wręcz demonstracyjnym manifestowaniu swojej obecności przez obserwatorów. Zadaniem takiej obserwacji jest przede wszystkim wywarcie na osobie obserwowanej (często zwanej też figurantem) presji psychologicznej w wyniku której wobec stresu spowodowanego taką sytuacją obserwowany może popełniać błędy, które z kolei mogą być istotne z punktu założonego celu obserwacji. Obserwacja japońska jest środkiem wywierania wpływu na człowieka.

Tak, ale prowadzonymi przez detektywa czynnościami nie może on stwarzać takiej sytuacji, która rzutuje negatywnie na bieg postępowania – dochodzenia lub śledztwa niwecząc je, bądź też czyniąc je trudniejszym, żmudniejszym, wymagającym od organów ścigania przedsięwzięcia szeregu dodatkowych czynności dla wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności popełnionego przestępstwa.

Policja na podstawie przepisów regulujących jej obowiązki, prawa i zadania współpracuje z podmiotami które posiadają wiedzę i/lub dowody w sprawie, która jest przedmiotem prowadzonego przez nią postępowania. Współpraca ta w szczególności dotyczy innych służb państwowych, przedsiębiorstw i organizacji, które na podstawie stosownych ustaw i przepisów pokrewnych współpracują z Policją. Nie ma wśród nich przedsiębiorców wykonujących usługi detektywistyczne.

Detektyw, a ściśle mówiąc przedsiębiorca wykonujący usługi detektywistyczne może prowadzić działalność gospodarczą w sposób nieskrępowany i swobodny z zastrzeżeniem realizacji wykonywanych czynności prawnie nie zabronionych i etycznie nie budzących wątpliwości. Pewien obszar spraw, szczególnie tych, w których detektywowi przychodzi prowadzić działania w środowiskach powszechnie uznanych za patologiczne i/lub przestępcze, wymaga użycia środków, które w pewnych aspektach są jedynymi skutecznymi do uzyskania żądanych informacji i są to często środki finansowe i/lub gratyfikacje rzeczowe.

Tak, bardzo często detektywi z rożnych biur detektywistycznych zwłaszcza z różnych obszarów regionalnych i geograficznych współpracują ze sobą. Zdarza się tak szczególnie wtedy, kiedy biuro lub agencja detektywistyczna, która przyjęła zlecenie nie posiada wystarczających środków technicznych i/lub osobowych do skutecznej realizacji planowanych działań w celu osiągnięcia celu zlecenia. Bywa też, iż złożoność i wielowątkowość sprawy wymaga udziału w niej specjalistów z różnych dziedzin, których kwalifikacje i kompetencje posiadają detektywi z innych biur detektywistycznych.

Niestety detektywi choć skupiają się w stowarzyszeniach o zasięgach regionalnych, krajowych a nawet w wymiarze światowym, nie wpisują się w definicję (choć tej legalnej wciąż brak w polskich unormowaniach prawnych) w zawód zaufania publicznego, ponieważ nie utworzono samorządu zawodowego detektywów w drodze ustawy.

Profesjonalna obserwacja to zespoły osób o specjalnych predyspozycjach, przeszkolonych i wywodzących się z operacyjnych komórek obserwacyjnych służb. W Policji itp. profesjonalna obserwacja to specjalistyczna wyodrębniona komórka – wydział wyposażony w odpowiedni sprzęt i składająca się z rzeszy przeszkolonych funkcjonariuszy – obserwatorów, którzy wykonują tylko i wyłącznie zadania inwigilacji. Zanim zostaną oni wcieleni do tych wydziałów przechodzą często kilkumiesięczne specjalistyczne szkolenia, a faktycznymi fachowcami w tej dziedzinie stają się dopiero po wielu latach praktyki.

Figurant sprawy to funkcjonujące w żargonie służb określenie osoby poddanej inwigilacji, obserwacji lub po prostu objętej zainteresowaniem operacyjnym danej jednostki. Funkcjonowało w przeszłości i nadal jest też używane określenie główny figurant, dotyczące osoby najważniejszej w prowadzonej sprawie operacyjnej (na której dane najczęściej sprawa była rejestrowana). Dla konspiracji i bezpiecznej komunikacji figurantom często nadaje się pseudonimy, w celu uniemożliwienia ich dekonspiracji i sprawnej wymianie komunikacji po między wewnętrznymi komórkami operacyjnymi i dochodzeniowymi. Detektywi szybko przejęli tą nomenklaturę, stało się to po części głównie dlatego, iż wielu detektywów wywodzi się ze służb specjalnych i Policji.

Trzeba zaznaczyć, iż właściwie przeważająca cześć, aby nie powiedzieć śmiało całość czynności detektywistycznych, to czynności tak prowadzone, aby były niejawne zwłaszcza dla podmiotów, które są obiektami takich czynność. Większość zleceń, które biura detektywistyczne lub agencje prowadzą (oprócz spraw, które dla ich skuteczności wymagają nagłośnienia, jak np.: zaginięcia, zwłaszcza dzieci czy osób o ograniczonej poczytalności) jest prowadzonych niejawnie.

Biura detektywistyczne to firmy, w których właścicielem i jednocześnie detektywem jest osoba posiadająca licencję, wykonująca działalność w swoim imieniu lub w imieniu innych biur lub agencji detektywistycznych jako podwykonawca, działający przeważnie na mniejszym obszarze np. rynku lokalnym i/lub regionalnym. Agencja detektywistyczna co do zasady skupia w swoim wachlarzu zasoby w postaci wielu biur detektywistycznych, z którymi ma podpisane umowy ramowe na współpracę, a jej możliwości operacyjne często obejmują teren całego kraju, a nawet realizowane są usługi poza jego granicami.

Stosownie do zapisów ustawy o usługach detektywistycznych tytuł zawodowy detektyw może używać wyłącznie osoba posiadająca licencję. I taka osoba może też wykonywać czynności detektywistyczne, ale realizować je może tylko i wyłącznie dla podmiotu, który zarejestrował działalność gospodarczą w tym zakresie i uzyskał stosowne zezwolenie poprzez wpis w rejestr MSWiA, posiada odpowiednie ubezpieczenie OC oraz podpisał z detektywem umowę o współpracy i zarejestrował ją w odpowiedniej wewnętrznej ewidencji. Reasumując: samo posiadanie licencji detektywa nie uprawnia do świadczenia usług detektywistycznych, zawierania umów ze zleceniodawcami oraz pobierania za takie usługi wynagrodzenia, a nawet należy zaznaczyć, iż bez wymogów ciążących na przedsiębiorcy opisanych powyżej, osoba taka wykonując działalność detektywistyczną naruszałaby prawo. Należy jednak zaznaczyć, iż w Polsce na rynku usług detektywistycznych funkcjonują podmioty – firmy jednoosobowe, prywatni detektywi, którzy przeważnie posiadają wszelkie stosowne pozwolenia zarówno na wykonywanie czynności detektywistycznych jak i na prowadzenie działalności gospodarczej w tym zakresie.